Terug naar de Blauwhorst

 
Introtekst 

Aweer ruum drie jaor nao ’t verschienen van An de Grens bun’k trots ollie de opvolger te  kunnen presenteren: ‘Terug naor de Blauwe horst’. Veertien nummers as één groot muziekstuk van haos een uur! 
Een paar nummers zun olde liedjes (jaore 80) die eigenluk op de eerste cd hadden motten komme. Zi-j vormen de basis van dit album, dat zich tekstueel bezighölt met mien geboortegrond en de wiete umgaeving. Thematisch slut het dus an op de veurige album. 
‘Op de Blauwe horst’ geet euver de ontdekking van dizze prachtige plek daor tussen Plantage en Waetering. ‘Stökkum’ is gebaseerd op een beeld van ’t Nachtegaalslaantje waor ik in een zommer, lang geleje, op een raegenachte zommerdag naor Stökkum liep. ‘Hulzenbarg (Montferland)’ is mien eigen idee van hoe Montferland is ontstaon en hoe’k daormet bun verweven. ‘Meester Heuvel’ is een ode an Hendrik Heuvel uut Laren den begin veurige eeuw ’t prachtige boek ‘Oud Achterhoeksch boerenleven’ schref. As zestienjaorige koch ik da boek en een waereld gin veur men oape. Uut dat boek van Heuvel stamt ’t verhaal waor ‘De dood uut de Plantage’ op is gebaseerd.  ‘Ingekuuld gres’ is mien eigen ‘Achterhoeksch boerenlaeven’ zoak ’t eiges heb metgemaak op ’t boerenbedrijf van Jan Soeter an de Rozenkampseweg in Stökkum. 
De ni-je nummers zun binnen dit thema geschrevve: ‘Geboortegrond’ is bedoeld as tegengif tegen alle dweperi-j met ’t heem. ‘Naojaorsonnet’ is een liefdesgedicht en ‘Naeve de Waetering’ geet euver jong-volwassenheid. ‘Schuulen’ is een ‘klein’ liedje, dat liek te zun geïnspireerd op de olde Maria liedjes die wi-j as blage, veural in de mei-maond, zonge in ’t lof.
‘In den Linthorst’ is as een titel van een old jongensboek en ‘Tweelichte’ is een herinnering an onze jonge liefde op den zolderetage in ’s Heerenbarg. ‘De Stalknecht’ geet euver een vriend en tenslotte is ‘Terug naor de Blauwe horst’ geënt op het intronummer: ‘Op de Blauwe horst’ . 
Zoat ’t album begint, zo eindigt het ook weer. Allenig tussen intro en afsluting ister weh wat gebeurd, wat in ons laeven weh meer gebeurd: ’t een he-j bereikt, maor daordeur raak ie wat anders weer kwiet’.
Ook an dit album hemme weer een hoap minse metgewark, die mien ook geholpe hemme bi-j de veurige: Harry Steverink (drums/percussie), Kees Weitkamp (viool, banjo, electrische gitaar) en Huub van Ling (acoustische gitaar). Daarnaast spolt Tycho Schipper (spaanse gitaar, bas- en elektrische gitaar) veur ’t eers met en ister een gastrol veur Sander Berendsen (piano/trekzak) den op een aantal nummers metspolt en ons familiekoor (bruurs Stef, Ruud en Peter, zus Marian en schoonzus Gonnie en mien vrouw Clary) in de hand het proberen te holle. 
Henk Harmsen het de teksten weer geredigeerd binnen ’t Barghs dialect en de lay out van dit album was net as de veurige keer in handen van Else Steffen, want wat goed is moj niet veranderen. In de studio van MarMer Production in Diem is tusse november 2008 en juni 2009 o.l.v. Martin Memelink alles opgenommen, afgemixed en gemasterd. In Varsseveld is ’t album geperst bi-j Triple M. 
Dank an iedereen! Veur ow lig een uur muziek, met andach en liefde gemaak. Ik hoap da-j b-j het lusteren ´t eigeste mag ervaren.
 
Tekst en muziek: Van Gessel 
(behalve Naojaorsonnet en In den Linthorst: muziek Huub van Ling)
Lay out: Else Steffen/Arnhem
Opnamestudio: MarMer Production/Didam
Druk/repersing: Triple M/ Varsseveld
Fotografie: Rob Steffen/Arnhem
 
CD 2  TERUG NAOR DE BLAUWE HORST
(naozommer 2009)

  1. intro: Op de Blauwe Horst
  2. Stökkum
  3. Hulzenbarg (Montferland)
  4. Geboortegrond
  5. Naojaorsonnet
  6. Naeve de Waetering
  7. Schulen
  8. De dood uut de Plantage
  9. Meester Heuvel
  10. Ingekuuld gres
  11. In den Linthorst
  12. Tweelichte
  13. De Stalknecht
  14. Terug naor de Blauwe Horst
 
Intro: Op de Blauwe Horst

Hier waor mien herinneringen wonen, in dit olde land
van Waetering, Blauwe Horst, Bergherdieck en Montferland.
Waor het blaag zich neervli-jt onder beum in het gres
um uut te röste in de schum van wat is gewes.

C Berherdieck 1982
 
Stökkum

Een volgeraegende zommer 
hink zwaor ver de waege.
Der is van hier, wied afgelaege,
haos gin ontkommen.
Iedereen schuult
in wat van eiges sprik
en daornaos, veur at de nood anbrik,
leit de toekoms ingekuuld.
Ik kom gezworve
äöver hun gekaveld bezit.
Rechte lijnen in zwart en wit,
de greppels dreuggestorve.
Op hun verharde arve
mag ik effe schulen in ´n schuur,
krieg wat aeten um ´t middaguur
en mot weer wiejer zwarve.
De blage lope ´n endje met mien met
en vraoge mien waorheer ik gao.
Ik zeg hun da'k dat eiges ook niet wet.
Altied maor wat ideeje achternao.
Op zuuk naor de spore
van wat in angstige warkoffers verdween.
De goden laeve niet van het woord alleen,
maor eisen ook ‘t kore.
Ik wet allang niet meer
waorum ik weerum wil naor dén schimmerdael,
mien niet meer an dat kleine laeve vervael
en steeds naor die velde weerumkeer.
Steeds maor weerumkeer.
Naor die velde weerumkeer.

C Berherdieck 1982

Hulzenbarg (Montferland)

Disse eerde is hier her gedrevve
opgestouwde vormen, achtergeblevve
van een gedäöjd verlangen in steen en zand
vremp liggend, hier in dit laege land.
Dizze achtergelaoten eindmorenen
bun mien eige geografische genen.
Uutvergroot in dit landschappelijk reliëf
waoräöver ik uutkiek en besef:
ook mien bestaon is een opgestouwd laeve
dat an een köppige wereld vorm wil gaeve
en wegsmeltend het weer äöverlut an zien lot.
´t Verlangen is as God
den met één vinger, trekkend deur ´t zand,
vorm gaf an mien geboorteland.

C Berherdieck 1983
 
Geboortegrond

´n Mins kan in disse waereld äöveral laeve, 
holde van ´t land waor e warkt en lif,
en wat de olde deje weer deurgaeve,
at het verlange naor dat andere land maor blif
waor wi-j eigenlijk motte worre gebore;
´t ni-je laeve van ´n zuver vermoede
dat wudt gewonne uut wat is verlore:
wie is mien vader, wie is mien moeder?
Waor de vrouwen maagd könne blieve,
de mannen ballingen, ontheemd in dat vremde land,
die dichterlijke brieve noar huus schrieve,
die daor bitter en onbegreppe worden verbrand.
Hoe old motten wi-j eigenlijk waeze
te braeken uut de engte van de minselijke maot
en zonder maor één kaart te kunnen laeze
op weg te gaon, niet ens te wetten waorheer da´j gaot.
Soms motte wi-j deur ´n visioen worden bevri-jd 
uut ommuurde ideejen en wat iedereen al wet.
Wat ens ons eige laeven het veni-jd,
is now duk ‘t olde, wat zich tegen ’t ni-je verzet.
Slao de hand an ow eigen verleje
en zing niet ´t valse lied van nostalgie. 
Wi-j hoeven niet te li-je waor de olden an le-je.
Wi-j hemme ‘t hier jao niet äöver topografie.
Een mins kan in disse weareld äöveral laeve, 
waor zien verlangen um maor brich.
Allenig mo´j wat meug’lijk is de kans dörve gaeve
um te gaon wonen in een dreum of een gedicht.

C Berherdieck 2007
 
Naojaorsonnet 

In ’t najaor zo’k steeds weer van ni-je, at ’t kon, 
gebore wille worre as ´t naogläöje van de zon.
Warmte, niet as op die zinderende, heite zommerdage,
maor mild en aangenaam veur ow te verdrage. 
Of ik laot mien as ´n bulderend waeje storme
deur ow prachtige, harfsgekleurde vorme.
Waormet ´t old verdriet, stil en ongenuump,
as vermolmp holt uut ow gedachten wudt opgeruump
Maor ‘t liefs zo’k nog de nevel willen waeze,
haos bewaegingsloos hangend äöver ’t veld  
en mien deur ow as een gedicht laoten laeze
bedachtzaam en andachtig ieder woord gespeld.
Liggend in ow slip, laes gi-j mien dan stil
veurbi-j de taal, naor wa’k eigenlijk zegge/waeze wil.

C Berherdieck/van Ling  2007
 
Naeve de Waetering

De jaore wazze jong en duurde maor.
De weies leie wit en kold en ’t vraor.
’t Water in de Waetering stroomde zach.
Daor liep ik op dén winterse naomeddag.
Zó zag mien eenzaamheid der in die dagen uut
as ´n old Hollands geschilderd wintergezich
waor ik verdwaalde in een ‘RolandHolstgedich´
en mien zelfmedelij liep de waereld veur de vuut.
Ik gao op weg en spring äöver de draod
a´j jong bunt we´j nooit goed wa´j achterlaot
en mein ie da´j de wereld weh van bute kent
maor verdwaal ie al zo gauw a´j ow huus uut rent.
Zó zag mien vluchten der in die dagen uut;
´n sprong vanaf betonne klinkers in ’t gres.
’t Mot welhaos uut verbolgenheid zun gewes
wat jonge minsen weh vaker vluchte duut.
De waereld was nog disse en de gunne kant,
maor duk kump met de jaore pas ’t verstand.
Ik verzon mien eiges een old, bekend verhaal
van heldendom en ’t onmeugelijk ideaal.
Zó zag mien verlange der in die dagen uut;
´n hoofrol in dit laeve met goeie filmmuziek
van roem en roken en beginnende erotiek,
terwijl ik nog verstoppeltje spölde zonder buut.
Naeve de Waetering he’k ´t gres platgetraejd.
‘Verboden voor onbevoegden’ wier der gedreig.
Want wao´j van de deurgaonde weg afgaot
blief ie altied wel weer urges häöken in de puntdraod. 
Zó zag mien geluk der in die dagen uut
´n weg naeven ’t water onder wat beum,
waor ik ongesteurd kon zwarven deur mien eige dreum
tussen haop, verlangen en ander onkruud.

C Berherdieck 2008
 
Schule

De raege vilt, de reage vilt
äöver velden en stroaten.
De reage vilt, de reage vilt.
Alles lejt verlaote.
Grieze wolken drieve veurbi-j
Iedereen geet schule.
Heur de wind, heur de wind
um het huus heer hule.
Ik kwam gelope naor dit gehuch,
maor hun deur was geslaote.
In ´t kaoleschop, onder grieze luch
vuulde ik mien heerlijk verlaote.
De raege vilt, de raege vilt
äöver verlore dage.
De reage vilt, de raege vilt.
As ´n eenteunig klage
Grieze beelden drieve veurbi-j,
weemoed dut zich vule.
Ik mag zo graag, ik mag zo graag
in herinnering schule
Dröppels gli-jen äöver ´t glas
um mien heer wudt het duuster.
Niks wudt ens meer zoat ´t was
´t mik mien stil en ik luuster.
De raege vilt, de raege vilt
äöver doen en gedaon.
De raege vilt, de raege vilt.
Alles mot veurbi-jgaon.

C Berherdieck 2007
 
De dood uut de Plantage

Soms in een dreum, diep in de nach,
wudt an de boer de boodschap gebrach.
Hi-j wet waor naortoe; den eendere plek
in zien wei an de bos, daor bi-j ´t hek.
Zwiegend zet e de poort wiedwage los
en zonder geluud kump de kar uut de bos.
Op de bok zit een keerl zonder gezich
Op de kar degene den e disse nach wegbrich.
At de kar veurbi-j geet, krig de boer ´t te kwaod
want in de kist li-jt zien eigen kammeraod.
Hi-j wil nog wat roepe, maor niemand kan 'm verstaon
en de kar is alweer in 't duuster vergaon.
Refr.: "De dood kump altied op tied", zeit de een.
De ander zeit: "De dood is gemeen".
De dood nimp zich wat 't laeve het gehad.
Hi-j het zien gezicht van 't laeve gejat.
Een dreum is een dreum, gin warkelijkheid.
Van den keerl op de bok het e nooit wat gezeid.
Maor drie waeke later is 't gebeurd
het heel 't darp um zien kammeraod getreurd.
En de boer zag terug wat e allang wis;
´n kar met daorop zien kammeraod in een kist.
Refr.: "De dood.…..
Duk het e zo in een maonloze nach
de poort losgedaon veur wie mos gebracht.
En kreg e as eerste ´t akelig berich
wie met mos gaon met de kerl zonder gezich.
Jong en old, arm of riek
op den kar was inens iedereen weer geliek.
Refr.: "De dood…….
Toen op een nacht, mos e weer gaon
en het e de poort veur zien eigen losgedaon… 

C Berherdieck 2002
 
Meester Heuvel

He´j ´t al geheurd, Heuvel is dood.
Hi-j is ongemark en langzaam hengegaon.
Gestorven an de ziekte ´alles mot groot´
en gin boer het hulend an zien graf gestaon.
Gin warme heerdvuren meer met spannende verhalen.
Gin marskramers en tentenvolk bi-j de weg,
die um de zovöl tied wat te aete kwamme hale
en waorveur gi-j dan in ruil de letste ni-jtjes kreg.
Now he´j ligboksestalle, maisvelden en kunstmes,
gekke koeien en de EG is ´n ramp.
Bio-industrie, boererock en -protes,
'lekker op de trekker' en vrouw Haverkamp.
Gin geurende häöjvelde meer en oppers op ´t land.
Gin landwaege meer waor de peerd äöver gaon.
Gi-j vindt al haos gin boer meer dén nog zaeje dut met de hand
en in de greppels blif ´t water allang niet meer staon.
He´j ´t al geheurd, Heuvel is dood.
De boeren hemme ‘m eiges vortgedrage,
want zien dreum dat was now juus hun nood
en zien romantiek konne zi-j zo slech verdrage.
Gin boerderi-je meer in het darpse laeve.
Allemaol vortgejaag naor buten in het veld,
of helemaol de boel maor opgegaeve
en de zaak verkocht an een vremde veur wat geld.
He´j ´t al geheurd, of wis gi-j ´t nog niet:
in Borculo lejt dat verleje in zien graf.
As ´n klein monument veur ´n veurbi-je tied,
opgesierd met een boeket verhale die hi-j an ons gaf. 
Heuvels dreum, dén e eiges het opgeschrevve,
bewaar ik in mien bukekas met grote zörg.
Soms laes ik mien, op een ochtend stil geblevve,
weer in dén honderd jaor olde dreum terug.

C Berherdieck 1985
 
Ingekuuld gres

 As wi-j an het vrechten wazze, 
zo in ´t kolde veurjaor
dan mosten wi-j wel ens schule 
onder ´n boerewage.
Met de kont op 'n jute zak 
en de rug tegen ´n rad.
He´j dat wel es geheurd,  van onder een boerenwage,
het geluud van vallende raege, at al ´t andere stil is?
In de zommer ´t häöje, 
de kitten gedreug gres kere.
Zo ow eige rundjes draeje. 
Af en toe ´n woord praote,
a´j an mekaar veurbi-j gaot.
Dan weer alleen.
He´j dat wel ens geheurd, het geluud van het gedreugde gres,
het ritselen van het häöj, umdat al het andere stil is?
In de harfst, in het veld,  
de sukerruve van ´t land.
´n Vieze westenwind dén waejt.
Verraegend in de modder,
verdwaalde figuranten 
in ´n decor van verlaotenheid.
He´j dat wel is gevuuld, verraegend in ’t veld,
de weemoed van een grieze loch, wat al ´t andere stil mik?
In de winter op stal, 
nao ´n wandeling deur de sneej.
A´j dan binnenkomp op zo’n schimmerdael, 
waor ´t warm noch kold is.
De ri-je beeste tegenäöver mekaar.
Eur diepe zuch at ze liggen gaon.
He´j da wel is gezien, zittend op ´n baal strooj,
de rös van herkauwend vee?
En a'k naor huus gao
ruuk mien jas naor ingekuuld gres
en wette ze thuus meteen waor’k bun gewes.

C Berherdieck 1983
 
In den Linthorst

Soms gaon wi-j daor an
bi-j tante Dora en ome Jan. 
Ik kiek deur de kleine rute
naor de witte wolken bute.
Ome Jan praot bedachzaam,
Nee, hi-j sprik, haos veurnaam
waorbi-j hi-j altied ´n sprietje gres of strooj afbrik
dat onder ’t spraeken uut zien mondhoek stik.
Wied, wied lag ´t laege land.
Gruun, gruun tot an de Duutse kant.
Zo kötbi-j, hier um de hoek
klom ik in ´n Kluitman jongensboek
IN DEN LINTHORST.
Wiejerop  lif ´n kunstenaar allenig
dén in de zommer ´n wolle muts drig 
‘t olde met duzend pennestreke vasthult
zich achter ´n muur van onkruud schuulhult.
Bi-j ´t brugske äöver ´t streumke
leit an de gunne kant café ´t Beumke.
Een foezel is der veur de wandelaars
met gratis verhalen äöver smokkelaars.
Wied, wied leit ´t laege land.
Gruun, gruun tot an de Duutse kant.
Zo kötbi-j, hier um de hoek
klim ik in een Kluitman jongensboek
IN DEN LINTHORST.
Niet aan de Linthorst.
Niet op de Linthorst,
maor in den Linthorst

C Berherdieck/van Ling 2009
 
Tweelichte

Wet gi-j nog hoe soms an het begin van de aovend
wi-j met mekaar sprakke veur dat zolderraam 
en hoe  wi-j ons ongemark en langzaam
as ´n tweelichte vremp in mekaar vervlochten vonne.
Zachtjes zweefden onze afgewaogen zinne,
waormet wi-j schuchter ons diepste vule
bi-j mekaar wolle laote schule,
in dat schimmig, gries-blauwe lich naor binne.
Soms a’k eur weer ziet an ´t end van ´n dag
en zi-j zich um mien heervouwt as ´n daeke,
schient het weh asof al dat spraeke
weer bi-j mien wudt teruggebrach.
Eur lichaam is de ruumte van ons eerste kenne;
´t onbekende wat leit achter ´n naam.
Contoure van veur da´j an mekaar gaot wenne,
dat zachte aanrake van mekaars lichaam.
Ze drig altied ´n wat weemujige glimlach,
misschien umdat ze wet wat verlaoren is gegaon.
Dat alles, krek as zi-j eiges, weer mot vergaon
in het duuster van de kommende nach.
Soms is ze mien zo vuulbaor nao
a’k zwiegend vergli-j van de dag in de aovend.
Dan luuster ik of ik ´t nog weer verstao,
zoat wi-j mekaar toen verstonne. 

C Berherdieck 2007
 
De stalknecht

Thuus ko´j ga niet zun
iedereen dén wat van ow mos.
Liever wa´j op straot of in de bos.
Daor kek niemand naor ow um.
Zo ging gi-j op ´n dag warke
bi-j da umhooggevallen vollek,
dat d’r wat peerd op nao konden holle,
maor wieter zo dom was as ´t achterend van ´n varke.
Hé, wet gi-j wat, gaot toch naor huus, waor ’t ze ow bi-j ow eige naam nume
en gi-j niet de elend van andermans mislukte laeven op hoeft te rumen
As ze wel is concours liepe
mos gi-j de ganse dag bi-j de peerd staon
en moch gi-j daor pas weggaon
as ze um hun stalknech riepe
Dan mos gi-j de smaerige peerd van de here
en schoonmake veur vertrek.
Terwijl dén boer, dén schaele vrek,
zonder ow met de andere örges lekker ging dinere.
Hé, ha´j dan niet deur hoe ze kekke? Gi-j mos ze toch allemaelig baeter kenne.
Zag gi-j dan niet de spot in die smoele as ze ow naeve hun peerd op lieten renne?
Tussen de middag moch gi-j kold en nat
ow eige botterhammen opaete.
Terwijl de ganse familie an taofel gezaete
zich an ´t vette vleis vervrat.
Soms had dén vrek ´n goeie dag
en dan kreg gi-j ´n paar dröpcent
a´j ow de benen uut de kont had gerend.
en ’s aoves met gebraoke rug in ow bed lag.
Hé, heurde gi-j dan niet dat schijnheilige baeje, da domme opdreune veur ´t aete
en hoe ze, veurda´ze ‘Amen’ zeie al die vremde weurd aweer wazze vergaete.
Now bu´j older, he´j ow eigen cijfers en getalle,
maor wat mik veur ow dit laeve weerd?
Gi-j rent now naeve gans andere peerd
en draagt de geur van andere stalle.
Gi-j doet goeie zake met mooie menere
die ow adviseur magge nume,
en now hiet andermans rotzooi oprume
een project, vergadering of lekker dinere.
Nog altied zo dudelijk wit of zwart, den eigeste dreum, dat eigeste goeje hart.
Dat altied weer starker is dan het  verstand  en gi-j heb liever de teugels in ow eige hand 
Hé man, mien hoef ie niks te bewieze. Ik kiek wè veurbi-j ´t geld en de prieze
en gaef ow de naam dén gi-j verdient; gin stalknecht of adviseur, maor gewoon mien vriend.

C Berherdieck 2009
 
Terug naor de Blauwhorst

D’r zingt deur de wereld,  zich eiges ´n lied,
waorin wi-j  metklink, allenig wi-j wette ´t niet.
Zoat de wind zien eigen waeje ganiet heurt
en het ongeluk niet mark dat ‘t gebeurt.
Ik wet niet meer waor of wanneer ´t is gebeurd
da’k örges veur ´t eers ´t lied heb geheurd.
Inens wier ik een zanger met zien eigen lied.
Dat was wat ik wol, maor ik vuulde ik raakte wat kwiet.
De beum wo’k een prachtig lied laote zingen,
eur ritselende blaej as fluusterende herinneringe.
´t Water in de Waetering wo’k zinge tot een golden streum
van laevend water, as een betoverende dreum.
Maor now wet ik, nao honderde liedjes te hebben geschrevve,
hoe de zanger en zien lied vremde veur mekaar zun geblevve,
want ´t luk mien niet: de beum staon stom en blieve van holt 
en ´t water in de Waetering blif smerig en kold.
Ik wil weer terug naor de Blauwe Horst en wiejer zwiegen
allenig nog vraogen of ik weer in eur melodie met mag wiege.
Ik mot terug naor dat olde lied, now ik dit alles wet,
en haope dat der nog plek is, örges in een refrein of een couplet.

C Berherdieck 2009
 

Andre van Gessel

André van Gessel, geboren 1955 in ’s Heerenberg, behaalde in 1978 aan de PA Groen van Prinsterer in Doetinchem zijn onderwijsbevoegdheid. Als docent werkte hij op verschillende scholen in de regio en sinds 2005 was hij werkzaam als leidinggevende bij het Graafschap College in Doetinchem. In 1994 studeerde hij af als theoloog aan de Theologische Faculteit in Tilburg. Vanaf 1980 schrijft en zingt hij vooral in het Liemers dialect en heeft hij inmiddels drie cd’s uitgebracht. Tussen november 2011 en maart 2023 was hij columnist bij dagblad De Gelderlander. Sinds april 2020 is hij met pensioen en doet sindsdien vrijwilligerswerk bij de Heemkundekring Bergh, waarvan hij met ingang van maart 2023 ook bestuurslid is. Zat jarenlang in de jury van Het beste boek van Achterhoek en Liemers. Hij publiceert regelmatig in onder ander het Jaarboek Achterhoek en Liemers, waarvan hij ook deel uitmaakt van de eindredactie.

Contact info.

Doetinchem
Email : Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Website : http://www.bergherdieck.nl

Fotogallerij